Overheidsopdrachten zijn een krachtig instrument in de transitie naar duurzaamheid: ze kunnen het goede voorbeeld geven en de vraag stimuleren naar circulaire producten en diensten. De Belgische federale administratie engageert zich om circulariteit en duurzaamheid te versterken in haar aankoopprocessen en doorheen de volledige levenscyclus van producten, in lijn met het Federaal Plan voor Duurzame Ontwikkeling en het Federaal Actieplan voor de Circulaire Economie. Als vertrekpunt werd een studie besteld om het huidige niveau van circulariteit te analyseren – vanaf de aankoop tot aan het gebruik en het einde van de levensduur – en om concrete aanbevelingen te formuleren ter verbetering.
Strategische uitdaging
De studie had twee strategische doelstellingen. Ten eerste, het in kaart brengen van de levenscyclus van materialen en producten die door de federale administratie worden aangekocht, met aandacht voor hun beheer tijdens het gebruik en op het einde van hun levensduur. En ten tweede, het formuleren van beleidsaanbevelingen om circulariteit in federale overheidsopdrachten en productgebruik te bevorderen.
De scope van het project was beperkt tot algemene aankopen binnen de administratie en sloot ICT-materiaal en bouwprojecten uit.
Aanpak
Möbius voerde een diepgaande studie uit in verschillende stappen:
1. Selectie van prioritaire productgroepen:
Dertien productgroepen werden geselecteerd op basis van hun milieu- en sociale impact en hun circulair potentieel. Deze groepen omvatten batterijen, catering, elektronische en elektrische apparaten, hout en platen, kantoormateriaal, papier en drukwerk, kantoormeubilair, voertuigen, onderhoud en beheer van gebouwen, schoonmaakdiensten, verlichting, tonercartridges en werkkledij.
2. Representatieve steekproef
Een gestratificeerde willekeurige steekproef van federale organisaties werd samengesteld om representativiteit te garanderen van de verschillende administraties binnen de studie.
3. Gegevensverzameling
Data werden verzameld via rechtstreekse gesprekken met vertegenwoordigers van de administraties, alsook via literatuurstudies, interviews en een online enquête.
4. Participatieve workshops
Twee workshops werden georganiseerd om gedetailleerde aanbevelingen en strategische fiches uit te werken voor de prioritaire productgroepen.
Resultaten
1. In kaart brengen van de huidige situatie
De studie beschrijft hoe de federale administratie momenteel producten en materialen beheert doorheen hun levenscyclus: van aankoop, over gebruik, tot het einde van de levensduur.
2. Aanbevelingen ter bevordering van circulariteit
Het project leverde een reeks aanbevelingen op, zowel overkoepelend als specifiek per fase van de levenscyclus van producten. Deze werden ingedeeld in vier categorieën:
-
Ambities, doelstellingen en beleid definiëren: Het is nodig om duidelijke circulariteitsdoelstellingen te formuleren en deze te vertalen naar concreet beleid
-
Werkprocessen en systemen aanpassen: Dit betreft de optimalisatie van bestaande processen zoals voorraadbeheer of aankoopprocedures.
-
Inbedding in de organisatie: Dit omvat het sensibiliseren van medewerkers, het toewijzen van duidelijke rollen en verantwoordelijkheden, en het stimuleren van opleidingen rond circulaire praktijken.
-
Opvolging en monitoring: Regelmatige opvolging van de vooruitgang is essentieel voor continue verbetering.
3. Strategische fiches per prioritaire productgroep.
Voor tien prioritaire productcategorieën werden strategische fiches uitgewerkt. Deze fiches dienen als leidraad voor aankopers om circulariteitscriteria te integreren in hun aankoopbeslissingen, met per productgroep een overzicht van aanbevolen circulaire strategieën.
