Dit antwoord kreeg ik een tijd geleden te horen. Op het eerste zicht een doodeenvoudig antwoord, maar niet de uitkomst die ik gehoopt had. Het begon allemaal nadat mijn mixer na 2,5 jaar trouwe dienst de oneerlijke strijd tegen gedroogde kikkererwten had verloren. Het gevolg: geen lekkere tapenade voor de gasten ‘s avonds en een onderdeel van de mixer die opeens verdacht los bleek te zitten. Goed beseffende dat de normale garantie periode maar twee jaar is, ging ik toch met goede hoop en gewapend met het originele aankoopticket naar mijn lokale elektronica winkel. Ook al zou het misschien niet meer onder garantie vallen, zo veel kan het toch niet kosten om dat ene kleine stukje dat een beetje los zit te herstellen? Of dat dacht ik tenminste…
De winkelbediende doorprikte al vlug de ijdele hoop die ik had. Niet alleen bleek het onmogelijk om op voorhand in te schatten hoeveel het herstel zou kosten. Het zou me ook €40 kosten enkel en alleen om mijn mixer op te sturen naar de fabrikant zodat zij me zouden kunnen vertellen hoeveel het me zou kosten om mijn trouwe huishoudtoestel terug tot leven te wekken. Dus €40 betalen om dan mogelijks nog eens een veelvoud daarvan te moeten betalen om mijn mixer daadwerkelijk te laten herstellen? De gedienstige winkelbediende was zo vriendelijk om vlug een rekensommetje voor mij te maken met het doodeenvoudige zinnetje als pijnlijke uitkomst: "Mevrouw, u zou beter een nieuwe mixer kopen in plaats van de oude te laten herstellen."
Dit voorval bleef in mijn hoofd ronddwalen en zette me aan het denken. De consumenten aanmoedigen om kapotte producten niet te laten herstellen maar onmiddellijk weg te gooien kan toch onmogelijk de meest ecologisch oplossing zijn? Dit zorgt voor een nodeloze verspilling van grondstoffen en resulteert in snel groeiende afvalbergen. Jammer genoeg komt bovenstaand voorbeeld steeds vaker voor waardoor onze maatschappij meer en meer een wegwerp economie wordt.
Onze wegwerpmaatschappij beperkt zich niet enkel tot elektronica. Ook andere producten zoals bijvoorbeeld kledij, voedsel en meubels zijn het zelfde lot beschoren. Wist je dat in het Verenigd Koninkrijk ongeveer 50% van het aangekochte voedsel wordt weggegooid? Bananas!
Vooraleer we als (Europese) consument de schuld hiervoor volledig van ons afschuiven moeten we natuurlijk ook in eigen boezem durven kijken en beseffen dat wijzelf hier een belangrijk rol in kunnen en moeten spelen. Er zijn tal van voorbeelden waardoor je op een eenvoudige manier bewuster kan omgaan met grondstoffen en producten. Zo kan je bijvoorbeeld je oude kleren tweedehands verkopen of wegschenken aan het goede doel, proberen zo weinig mogelijk voedsel weg te gooien of je oude meubelen naar een kringloopwinkel brengen. Maar niet enkel de consument moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Ook de producent heeft een belangrijk aandeel in het beperken van de wegwerp economie.
Hoe kunnen we een commerciële organisatie, gedreven door verkoop, net producten op de markt laten brengen die langer meegaan, kunnen gedeeld worden, hergebruikt kunnen worden, etc... ? Simpel, de business case moet kloppen. Succesvolle organisaties, met een ‘verantwoordelijk’ productengamma houden reeds in de ontwerpfase rekening met de zogenaamde ‘end-of-life’ van het product. Deze worden ontworpen met herstel, upgrade, remanufacturing in het achterhoofd. Dit is een goede eerste stap, maar volstaat dikwijls niet. Een circulair product vergt een... afgestemd circulair bedrijfsmodel. Deze bedrijfsmodellen zien we traag maar zeker verschijnen, en dit in diverse sectoren: van het leasen van tapijttegel door Desso, over het delen van ziekenhuisapparatuur door Cohealo tot het herstellen van allerhande electronica door iFixit. Hierbij zien we telkens hoe het meenemen van circulaire principes aan het begin van de keten, in het productontwerp, letterlijk ‘waste’ verderin de ketting vermijdt en zelf leidt tot klantwaarde! Komt dit niet bekend voor? Is dit niet de logische stap na ‘quality at the source’ ?
Dus.. hopelijk inspireert dit (bijlange niet unieke) verhaal van de defecte mixer met verstreken garantieperiode andere mensen en zet dit aan om niet te snel apparaten als ‘afval’ te beschouwen. Er zijn altijd alternatieven en opportuniteiten om de wegwerp economie te beperken en te bouwen aan een duurzame, circulaire economie.
