Context
Ziekenhuizen spelen een cruciale rol in het welzijn van mensen, maar ze hebben ook een aanzienlijke impact op het milieu. Recent onderzoek toont aan dat de Belgische gezondheidszorg verantwoordelijk is voor 5% van de totale CO₂-uitstoot in ons land. Ziekenhuizen staan onder toenemende druk om de balans te vinden tussen economische, sociale en ecologische belangen.
Het vinden van deze balans is een complexe uitdaging. Om duurzaamheidsuitdagingen en -kansen proactief en strategisch aan te pakken, zonder de financiële gezondheid van de organisatie uit het oog te verliezen, is een effectieve en geïntegreerde duurzaamheidsstrategie noodzakelijk.
Zo kan het ziekenhuis middelen en inspanningen richten op de gebieden waar de grootste impact op duurzaamheid te realiseren is. Een duurzaamheidsstrategie is echter alleen geloofwaardig als er transparante opvolging en rapportage aan gekoppeld is. Onder invloed van de recent ontwikkelde Europese rapportagestandaarden worden organisaties aangespoord om objectiever en transparanter te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties.
De indirecte impact van de CSRD
Sinds de omzetting van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) in de Belgische wetgeving hoeven ziekenhuizen die als VZW zijn georganiseerd niet verplicht te voldoen aan de rapportagevereisten. Waarom is duurzaamheidrapportage dan toch relevant voor ziekenhuizen?
Ziekenhuizen worden vandaag al indirect beïnvloed door de Europese rapportageverplichtingen, aangezien veel leveranciers, kredietverstrekkers en andere stakeholders die met hen samenwerken, deze CSRD-verplichting wel hebben en ook rekenen op de ziekenhuizen om een deel van de duurzaamheidsinformatie aan te leveren. Ook al zouden veel organisaties op basis van het recente ‘Omnibus’ voorstel van de Europese Commissie twee jaar extra krijgen om conform de CSRD regels te rapporteren, toch zien we dat veel organisaties hier niet op wachten.
Het meten en rapporteren van de duurzaamheidsprestaties laat een organisatie natuurlijk ook toe om doelen te stellen, de impact en risico's op het gebied van duurzaamheid te beheren en inzicht krijgen in de manier waarop de strategie waarde creëert voor haar stakeholders .
Vandaag worden ziekenhuizen, net als veel andere organisaties, geconfronteerd met vragenlijsten en formulieren rond duurzaamheid die hen door de (financiële) stakeholders worden bezorgd. Het invullen van deze vragenlijsten vraagt heel wat inspanningen, ondermeer omdat de gevraagde informatie telkens verschilt. Om organisaties te helpen om aan deze verzoeken te voldoen, en de informatievraag zelf te uniformiseren, is in opdracht van de Europese Commissie een vrijwillige duurzaamheidsstandaard ontwikkeld: de VSME.
VSME? Het bos door de bomen
Het doel van de VSME (voluit de ‘Voluntary Sustainability Reporting Standard for non-listed SMEs’) is om organisaties, die niet onder de CSRD vallen, te helpen om de duurzaamheidsinformatie te rapporteren die relevant is voor hun stakeholders, en dat volgens een eenvoudig en gestandaardiseerd kader.
De Belgische financiële sector gebruikt de VSME als basis voor het uniformiseren van vragenlijsten rond duurzaamheid. De lukraak uitgestuurde vragenlijsten zullen op termijn ook vervangen worden door een digitaal platform waarlangs organisaties hun duurzaamheidsdata eenvoudig en veilig kunnen delen met verschillende partijen, zoals banken, investeerders, grote ondernemingen en overheden. De uitrol hiervan is voorzien voor later dit jaar.
Drie praktische tips voor ziekenhuizen
1. Focus op relevante onderwerpen, met hulp van stakeholders
Duurzaamheid is een erg breed concept. Een focus is dan ook essentieel als je een maximale impact wil realiseren met de beschikbare middelen. Concentreer je dan op de onderwerpen die écht relevant zijn voor zowel je organisatie als voor de stakeholders (patiënten, zorgverleners en medisch personeel, leveranciers, financiers, beleidsmakers, lokale gemeenschappen….).
Door het actief betrekken en bevragen van de belangrijkste stakeholders zal je bijkomende inzichten verwerven over de impacten die jouw activiteiten en diensten creëren (op milieu en mens) én over duurzaamheidstopics die een impact hebben op de (financiële) prestaties van je organisatie.
Door de informatie van stakeholders mee te nemen als basis voor de rapportage kan je anticiperen op (toekomstige) vragen van klanten, eisen van financiers, … wat toelaat om een duidelijke lijn uit te zetten voor de stategie op langere termijn.
2. Ga verder dan compliance
Beschouw duurzaamheidsrapportage niet als iets dat louter ‘voor de Bühne’ wordt gedaan, maar zorg voor toegevoegde waarde voor de organisatie. Wat is de meerwaarde dan?
Om het duurzaamheidsrapport te kunnen opstellen is een interne analyse nodig van oa CO₂-uitstoot, het energieverbruik, afvalbeheer, de werknemersrechten, ... De inzichten die je daarbij verwerft omtrent processen, producten en activiteiten, kunnen je helpen om te bepalen waar de impacten zitten, maar evenzeer waar er efficiënter kan gewerkt en kosten bespaard worden. Daarnaast kan dit helpen om duurzaamheid in je bedrijfsvoering te integreren.
3. Weg van de goednieuwsshow
Duurzaamheidsrapporten zijn vandaag vaak een goednieuwsshow waarin vooral naar voor geschoven wordt wel wél gebeurd, en het is onduidelijk welke activiteiten niet worden benoemd en dus niet uitgevoerd.
Breng niet alleen de mooie verhalen, maar wees ook transparant over verbeterpunten. Toon hoe je organisatie omgaat met uitdagingen en welke stappen je zal nemen om bepaalde doelen te behalen. Dit zal bijdragen aan het vertrouwen die de stakeholders in jouw organisatie stellen.
Hoe kan Möbius u helpen?
Bij Möbius hebben we een team van meer dan 15 van collega’s die specifiek organisaties ondersteunen bij de opmaak van een toekomstgerichte duurzaamheidsstrategie en hen klaarstomen om pragmatisch over duurzaamheid te rapporteren in het kader van de CSRD of VSME. Zo ondersteunt ons team als business partner van Belfius hun corporate klanten met hun uitdagingen gelinkt aan duurzaamheidsrapportage.
Interesse in een babbel over de organisatie van duurzaamheid in uw ziekenhuis?
Neem vrijblijvend contact op met Thomas De Romagnoli.
Thomas heeft meer dan 15 jaar ervaring in het ondersteunen van organisaties rond duurzaamheid, waaronder verschillende ziekenhuizen (o.a. rond niet-risicohoudend medisch afval en het gebruik van kunststoffen). Zo ondersteunt hij op dit ogenblik de FOD Volksgezondheid en Leefmilieu met de voorbereiding van een projectoproep voor het verminderen van het gebruik van wegwerpproducten in ziekenhuizen.
