België heeft in Glasgow het akkoord gesloten om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn, wat ook binnen de gezondheidsinstellingen verwachtingen met zich meebrengt. Het is nog even wachten op de Vlaamse Green Deal Duurzame Zorg die zorginstellingen kan ondersteunen bij het structureren van initiatieven en hen kan inspireren dankzij lerende netwerken.
Belgium Builds Back Circular
De intentieverklaring hiervoor werd reeds ondertekend. Ondertussen voorziet de FOD Volksgezondheid en Leefmilieu een eerste projectoproep ter promotie van circulaire economie in verschillende sectoren waaronder de gezondheidssector en wordt het pad ook in de zorg geëffend via verschillende seminaries. Voorbeelden zijn “Circularity & Sustainability” georganiseerd door de Belgische Verenigingen van Ziekenhuisdirecteuren of het door Zorg.Tech mogelijk gemaakt event betreffende Circulair bouwen binnen de zorg.
Enkele ziekenhuizen zijn reeds op de circulaire kar gesprongen, enerzijds vanuit een maatschappelijk oogpunt (mocht het zorglandschap een land zijn, dan zou het immers de vijfde grootste vervuiler zijn). Anderzijds zetten ziekenhuizen ook meer in op circulariteit ten gevolge van de signalen die men krijgt vanuit hun medewerkers en stakeholders. Er is vandaag een groeiend bewustzijn bij verpleging en artsen over de hoeveelheid en impact van de verschillende afvalstromen. Daarnaast typeert een focus op duurzaamheid ook het DNA van een organisatie waardoor de ‘purpose’ van de werkgever een nog meer doorslaggevend element wordt om betrokken medewerkers te vinden en te binden.
Het groene ziekenhuis wordt dus zeker een thema de komende jaren en omvat vele facetten. De intentieverklaring van de Vlaamse Green Deal Duurzame Zorg spreekt over vier thema’s, waar ziekenhuizen nu al mee aan de slag kunnen.
We focussen graag op de eerste twee domeinen:
-
Klimaat en infrastructuur
Klimaat en infrastructuur is een domein dat ons de laatste maanden nauw aan het hart ligt. Enerzijds hebben we de stijgende energieprijzen en anderzijds is er zonder meer ook aandacht naar mogelijke impact van stijgende temperaturen op de goede werking en veiligheid van de patiënten. We verwijzen hier ook graag naar eerder uitgevoerde studie.
Ook op korte termijn kunnen hier de nodige maatregelen worden genomen. Bij het plaatsen van een nieuwbouw is het vanzelfsprekend dat de lat hoog wordt gelegd op vlak van energie-efficiëntie. Maar ook door het investeren in warmtekrachtcentrales of beter isolatiemateriaal kan het energieverbruik worden geoptimaliseerd.
Naast de substantiële investeringen kunnen ook kleine stappen worden gezet die kunnen bijdragen. Het bewust omgaan met het uitdoven van de lichten op bijvoorbeeld de polikliniek of operatiekwartier als deze niet in gebruik zijn, is een kleine stap die ons ‘spieren doet kweken’ om zo de gewenste mentaliteits- of cultuurverandering op grote schaal te kunnen doorvoeren.
Ook in duurzaamheid is meten weten en het is dan ook aangewezen om ‘op een pragmatische manier’ te meten en duurzaamheid te verankeren in de het bedrijfsdashboard.
-
Afval
Het tweede domein betreft het afval. Het circulair denken benadrukt dat we eerst en vooral afval moeten proberen te vermijden vooraleer we afval beter gaan beheren. Hierin is een grote rol weggelegd voor aankoop en de leveranciers.
Maar ook door kritisch na te denken over huidige procedures en afspraken binnen ziekenhuizen kan de consumptie van (wegwerp)goederen beperkt worden. Vragen die kunnen gesteld worden: Is de beschermende kledij in elke situatie waarin het vandaag gebruikt wordt noodzakelijk? Kunnen we bepaalde ‘single use’ medische hulpmiddelen vervangen door herbruikbare?
Er loopt momenteel een onderzoek in opdracht van de FOD Volksgezondheid om het eenmalig gebruik van medische materialen en hulpmiddelen te verminderen. Meer informatie kan hier gevonden worden.
Ook in dit kader startte Möbius in juni - in opdracht van Greenwin en in het kader van de plastics task force van de Waalse Circular Wallonia strategie - een onderzoek naar hoe de circulariteit van een selectie aan plastic producten in ziekenhuizen en woonzorgcentra kan verbeterd worden door juridische en technische barrières weg te werken.
Naast de twee voorgestelde domeinen zal de Green Deal zich inzetten rond “Medicijnen in (afval)water” en “Gezonde Leefomgeving en verblijfsomgeving”.
De circulaire transitie is een extra uitdaging en tijdsinvestering voor de ziekenhuizen. Ze kunnen echter terugvallen op principes die ze vandaag al gebruiken: strategie definiëren, de huidige situatie meten via het juiste framework, processen participatief standaardiseren en verbeteren vanuit de principes van het lean (en green) management.
Tijdens het event van de Belgische Verenigingen van Ziekenhuisdirecteuren werd een duidelijke oproep gedaan aan de verantwoordelijke minister Zakia Khattabi om de gedragsverandering die in de zorgsector en de ziekenhuizen in het bijzonder de komende jaren dient te gebeuren door de juiste systeemaanpassingen en stimuli te faciliteren.
